Która budowla jest najwyższą konstrukcją drewnianą na świecie? Historia, rekordy i ciekawostki

- Najwyższa drewniana konstrukcja na świecie znajduje się w Polsce
- Drewno wraca do łask jako materiał budowlany w nowoczesnym budownictwie
- Wieżowce z drewna mogą osiągać wysokości ponad 80 metrów
- Budownictwo drewniane jest bardziej ekologiczne niż tradycyjne metody konstrukcyjne
Fascynujący świat drewnianych konstrukcji nieustannie ewoluuje, przełamując stereotypy o ograniczeniach tego naturalnego materiału. Najwyższa budowla z drewna to temat, który budzi ogromne zainteresowanie zarówno wśród specjalistów branży budowlanej, jak i pasjonatów architektury. Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak wysoko można wznieść konstrukcję wyłącznie z drewna? Odpowiedź może Cię zaskoczyć!
Drewno, mimo swojej pozornej delikatności, pozwala tworzyć imponujące konstrukcje, które mogą rywalizować wysokością z budynkami ze stali i betonu. Współczesne technologie obróbki drewna, takie jak CLT (Cross-Laminated Timber) czy glulam (drewno klejone warstwowo), otworzyły nowe możliwości w budownictwie wysokościowym. Te innowacyjne materiały łączą lekkość z wyjątkową wytrzymałością, umożliwiając projektowanie coraz wyższych i bardziej skomplikowanych budowli.
Rekordziści wysokości wśród drewnianych konstrukcji
Obecnie tytuł najwyższej budowli drewnianej na świecie należy do radiostacji gliwickiej w Polsce, która osiąga imponującą wysokość 111,1 metra. Ta wiekowa konstrukcja, wzniesiona w 1935 roku, jest nie tylko zabytkiem techniki, ale również rekordzistą wpisanym do Księgi Guinnessa. Najwyższy podest radiostacji znajduje się na wysokości około 109,5 metra, a na nim stoi drewniany stół o wysokości 1,58 metra, co daje łączną wysokość niemal 111,1 metra.
Jeśli jednak mówimy o najwyższym drewnianym budynku użytkowym, tytuł ten należy do norweskiego wieżowca Mjøstårnet, mierzącego 85,4 metra wysokości. Ten 18-piętrowy budynek, ukończony w marcu 2019 roku, znajduje się w malowniczej miejscowości Brumunddal nad jeziorem Mjøsa, największym w Norwegii. Mjøstårnet łączy w sobie funkcje mieszkalne, hotelowe i biurowe, udowadniając, że drewno może z powodzeniem służyć jako główny materiał konstrukcyjny w nowoczesnym budownictwie wysokościowym.
Warto wspomnieć o planowanym szwajcarskim wieżowcu Rocket&Tigerli, który po ukończeniu ma osiągnąć wysokość 100 metrów i przejąć tytuł najwyższego drewnianego budynku na świecie. Projekt ten, realizowany w Winterthur, ma zostać ukończony do 2026 roku i stanowić kolejny kamień milowy w rozwoju drewnianego budownictwa wysokościowego.
Innowacje w budownictwie drewnianym
Rozwój drewnianego budownictwa wysokościowego to odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na ekologiczne i zrównoważone metody budowy. Drewno jest materiałem odnawialnym, który ma znacznie mniejszy negatywny wpływ na środowisko niż beton czy stal. Proces produkcji elementów drewnianych wymaga mniejszego zużycia energii i wody, a same budynki są wznoszone szybciej niż ich tradycyjne odpowiedniki.
Nowoczesne techniki inżynieryjne pozwalają na tworzenie drewnianych konstrukcji, które są nie tylko wytrzymałe, ale również odporne na ogień i warunki atmosferyczne. Wbrew powszechnym obawom, odpowiednio zabezpieczone drewno konstrukcyjne zachowuje swoją integralność strukturalną podczas pożaru dłużej niż niezabezpieczona stal. Dodatkowo, budynki drewniane mają doskonałe właściwości termoizolacyjne i akustyczne, co czyni je komfortowymi przestrzeniami do życia i pracy.
Trendy w budownictwie drewnianym na 2024 rok wskazują na rosnącą popularność konstrukcji hybrydowych, łączących drewno z innymi materiałami dla osiągnięcia optymalnych parametrów. Architekci i inżynierowie nieustannie eksperymentują z nowymi technikami, aby przesuwać granice możliwości drewna jako materiału konstrukcyjnego. Czy w przyszłości zobaczymy drewniane drapacze chmur sięgające 200 czy nawet 300 metrów? Czas pokaże, ale dotychczasowe osiągnięcia pozwalają patrzeć w przyszłość z optymizmem.
- Czy najwyższa budowla z drewna znajduje się w Polsce? Tak, najwyższą drewnianą konstrukcją na świecie jest radiostacja gliwicka w Polsce, mierząca około 111,1 metra wysokości.
- Jaki jest najwyższy drewniany budynek mieszkalny? Obecnie najwyższym drewnianym budynkiem użytkowym jest Mjøstårnet w Norwegii, osiągający wysokość 85,4 metra i mający 18 pięter.
- Z jakiego drewna buduje się wysokie konstrukcje? Do budowy wysokich konstrukcji drewnianych wykorzystuje się głównie drewno klejone (glulam) oraz drewno klejone krzyżowo (CLT), które zapewniają odpowiednią wytrzymałość i stabilność.
- Czy budynki z drewna są bezpieczne pożarowo? Wbrew powszechnym przekonaniom, odpowiednio zaprojektowane budynki z drewna mogą być bardzo bezpieczne pożarowo. Duże przekroje drewna konstrukcyjnego zwęglają się powoli i zachowują swoją nośność przez długi czas.
- Jaki będzie najwyższy drewniany budynek w przyszłości? Planowany szwajcarski wieżowiec Rocket&Tigerli ma osiągnąć wysokość 100 metrów i po ukończeniu w 2026 roku będzie najwyższym drewnianym budynkiem na świecie.
ŹRÓDŁO:
- [1]https://architektura.muratorplus.pl/realizacje/najwyzsze-budynki-z-drewna-5-najwyzszych-budynkow-drewnianych-na-swiecie-aa-3wh8-Hubz-VXSG.html[1]
- [2]https://pl.wikipedia.org/wiki/Radiostacja_gliwicka[2]
- [3]https://www.national-geographic.pl/traveler/kierunki/w-szwajcarii-powstaje-najwiekszy-drewniany-drapacz-chmur-na-swiecie-220426022337/[3]
Nazwa budowli | Lokalizacja | Wysokość | Rok ukończenia | Typ konstrukcji |
---|---|---|---|---|
Radiostacja gliwicka | Gliwice, Polska | 111,1 m | 1935 | Maszt radiowy |
Mjøstårnet | Brumunddal, Norwegia | 85,4 m | 2019 | Wieżowiec mieszkalno-usługowy |
Rocket&Tigerli (w budowie) | Winterthur, Szwajcaria | 100 m (planowana) | 2026 (planowane) | Wieżowiec mieszkalny |
HoHo Tower | Wiedeń, Austria | 84 m | 2019 | Wieżowiec hybrydowy (drewno-beton) |
Rekordziści wysokości – ranking najwyższych budynków i konstrukcji drewnianych na świecie
Scena światowego budownictwa drewnianego zmienia się dynamicznie, a rekordy wysokości są regularnie pobijane. Ascent MKE w Milwaukee to aktualny lider rankingu najwyższych drewnianych budynków na świecie, osiągający imponujące 86,6 m (284 stopy) wysokości przy 25 kondygnacjach. Ukończony w 2022 roku wieżowiec detronizował poprzedniego rekordzistę – norweski Mjøstårnet. Ascent MKE to nie tylko rekord wysokości, ale także przykład doskonałego połączenia nowoczesnej technologii drewnianej z funkcjonalnością luksusowego apartamentowca. Budynek mieści 259 luksusowych mieszkań i został wzniesiony na sześciokondygnacyjnej betonowej konstrukcji parkingowej.
Na podium najwyższych konstrukcji drewnianych znalazły się również:
- Mjøstårnet (Norwegia) – 85,4 m wysokości, 18 pięter, wybudowany w technologii CLT, posiada szachty windowe również wykonane z drewna
- HoHo Wien (Austria) – 84 m wysokości, 24 piętra, konstrukcja hybrydowa z betonowym rdzeniem, gdzie 75% fasady stanowi drewno
- Hyperion (Francja) – 57 m wysokości, 18 kondygnacji, zlokalizowany w Bordeaux, łączy funkcje mieszkalne i biurowe
- Treet Tower (Norwegia) – 49 m wysokości, 14 pięter, wzniesiony w Bergen metodą modułową
Warto podkreślić, że pomimo iż radiostacja gliwicka w Polsce pozostaje najwyższą drewnianą konstrukcją na świecie (111,1 m), to ranking budynków użytkowych stale ewoluuje. Technologia CLT (Cross-Laminated Timber) oraz Glulam (drewno klejone warstwowo) umożliwiają projektowanie coraz wyższych obiektów z drewna, które nie tylko imponują wysokością, ale także oferują wyjątkowy komfort mieszkańcom.
Szczególnie fascynujący jest przypadek budynku Ascent, gdzie amerykańska Służba Leśna przeprowadziła testy ogniowe na klejonych warstwowo kolumnach drewnianych. Wyniki były zaskakujące – elementy otrzymały trzygodzinną klasyfikację ogniową, co otworzyło drogę do dalszych zmian w kodeksach budowlanych. Zewnętrzna warstwa drewna zwęgla się podczas pożaru, ale chroni wewnętrzne warstwy, zachowując integralność konstrukcji.
Ekologiczny wymiar rekordowych konstrukcji
Wysokościowe budynki drewniane to nie tylko wyścig o rekordy, ale przede wszystkim odpowiedź na potrzebę bardziej zrównoważonego budownictwa. Każdy z rekordowych budynków jest magazynem węgla, który pozostaje uwięziony w drewnie przez cały czas użytkowania budynku. W przypadku HoHo Wien szacuje się, że dzięki zastosowaniu drewna zamiast betonu zaoszczędzono około 2,8 tys. ton dwutlenku węgla.
Co więcej, jak podkreślają eksperci, drewno użyte do budowy wieży HoHo odrasta w austriackich lasach w zaledwie 1 godzinę i 17 minut – to imponujący przykład odnawialności tego surowca. Konstrukcje drewniane powstają również znacznie szybciej niż ich betonowe odpowiedniki, co przekłada się na niższe koszty budowy i mniejsze uciążliwości dla otoczenia.
Warto zauważyć, że choć koszty struktury drewnianej mogą być wyższe niż w przypadku betonu czy stali, to szybszy czas montażu równoważy te różnice. Na przykład w przypadku Treet Tower w Bergen instalacja czterech pięter zajmowała zaledwie trzy dni, co byłoby niemożliwe przy tradycyjnych metodach budowy.
Polecamy zapoznanie się z:
Ładuję link…
Przyszłość rekordów wysokości
Plany budownictwa drewnianego sięgają coraz wyżej. Wspomniany już szwajcarski projekt Rocket&Tigerli w Winterthur ma osiągnąć wysokość 100 metrów i przejąć tytuł najwyższego drewnianego budynku na świecie po ukończeniu w 2026 roku. Z każdym nowym rekordem wysokości budownictwo drewniane udowadnia, że drewno może z powodzeniem konkurować z betonem i stalą nawet w przypadku bardzo wysokich konstrukcji.
Rozwój technologii obróbki drewna i coraz odważniejsze projekty architektoniczne sugerują, że w niedalekiej przyszłości możemy spodziewać się drewnianych budynków przekraczających granicę 100 metrów wysokości. Eksperci przewidują, że w ciągu najbliższej dekady zobaczymy kolejne imponujące konstrukcje, które będą nie tylko wyższe, ale także bardziej zaawansowane technologicznie i jeszcze bardziej przyjazne dla środowiska.
Milwaukee, które dzięki Ascent MKE stało się światowym centrum najwyższych budynków z drewna, pokazuje, jak lokalne inicjatywy mogą przyczynić się do globalnych innowacji w budownictwie. Projekt ten jest katalizatorem dla przyszłych przedsięwzięć z wykorzystaniem drewna konstrukcyjnego, które będą wspierać zdrowie lasów i promować niskoemisyjne budownictwo na całym świecie.
Nowoczesne technologie w budownictwie drewnianym – jak CLT i Glulam zrewolucjonizowały możliwości konstrukcyjne
Czy wiesz, że współczesne budownictwo drewniane przechodzi prawdziwą rewolucję technologiczną? Technologie CLT (Cross Laminated Timber) i Glulam (Glued Laminated Timber) całkowicie zmieniły sposób, w jaki wykorzystujemy drewno w konstrukcjach. To właśnie dzięki nim możliwe stało się wznoszenie imponujących budowli takich jak 86-metrowy Ascent MKE czy norweski Mjøstårnet.
CLT, czyli drewno klejone krzyżowo, to wielkowymiarowe panele składające się najczęściej z trzech, pięciu lub siedmiu warstw drewna konstrukcyjnego ułożonych naprzemiennie. Krzyżowy układ warstw zapewnia wyjątkową stabilność wymiarową, wytrzymałość oraz sztywność. W przeciwieństwie do tradycyjnych konstrukcji drewnianych, elementy z CLT nie wykazują tendencji do kurczenia się czy pękania, co czyni je idealnym materiałem do budowy wysokich budynków.
Unikalne właściwości technologii CLT i Glulam
Glulam, czyli drewno klejone warstwowo, powstaje przez połączenie cienkich, giętkich lameli pod wysokim ciśnieniem. Ten proces pozwala na tworzenie elementów o praktycznie dowolnych kształtach – łuków, krzywizn czy długich belek. Materiał ten ma aż o 80% większą nośność niż standardowe drewno budowlane, co czyni go znakomitą alternatywą dla stali czy betonu.
Oba materiały wyróżniają się doskonałymi parametrami technicznymi:
- Wysoka odporność ogniowa – wbrew powszechnym obawom, podczas pożaru na powierzchni drewna powstaje warstwa węglowa, która znacznie spowalnia proces spalania
- Doskonałe właściwości izolacyjne – zarówno termiczne jak i akustyczne
- Wyjątkowa stabilność wymiarowa – elementy nie wykrzywiają się i nie pękają
- Odporność na trzęsienia ziemi – dzięki elastyczności i niższej masie w porównaniu do konstrukcji betonowych
Rewolucja w budownictwie wysokościowym
To, co wyróżnia współczesne budownictwo drewniane, to możliwość tworzenia konstrukcji o wysokościach wcześniej zarezerwowanych wyłącznie dla stali i betonu. Połączenie elementów z drewna klejonego warstwowo (dźwigary, słupy) z płytami CLT (ściany, stropy, dachy) pozwala tworzyć całe obiekty praktycznie w pełni z prefabrykatów drewnianych. Technologia ta umożliwiła powstanie budynków takich jak Ascent MKE w Milwaukee, który z wysokością 86,6 metrów stał się najwyższym drewnianym budynkiem na świecie.
Prefabrykacja elementów drewnianych znacząco przyspiesza proces budowy. Przykładowo, montaż czterech pięter w norweskim Treet Tower zajął zaledwie trzy dni – co byłoby niemożliwe przy tradycyjnych metodach. Dodatkowo, cieńsze ściany w technologii CLT w porównaniu z murem tradycyjnym pozwalają zyskać do 10% więcej powierzchni użytkowej przy tym samym obrysie budynku. Te zalety sprawiają, że technologie drewniane stają się coraz popularniejszym wyborem zarówno dla inwestorów prywatnych, jak i deweloperów realizujących większe projekty.
Ekologiczny wymiar nowoczesnego budownictwa drewnianego
Wielkim atutem technologii CLT i Glulam jest ich zrównoważony charakter. W przeciwieństwie do energochłonnej produkcji betonu czy stali, wytwarzanie elementów drewnianych wymaga znacznie mniej energii. Drewno magazynuje węgiel przez cały okres użytkowania budynku, przyczyniając się do redukcji emisji CO₂.
Ciekawostką jest, że według szacunków drewno użyte do budowy wieży HoHo w Wiedniu odrasta w austriackich lasach w zaledwie 1 godzinę i 17 minut – to doskonały przykład odnawialności tego surowca. Z każdym nowym rekordem wysokości, budownictwo drewniane udowadnia, że drewno w nowoczesnych technologiach może z powodzeniem konkurować z betonem i stalą nawet w przypadku bardzo wysokich konstrukcji. W najbliższych latach możemy spodziewać się kolejnych imponujących budowli, które przesuną granice możliwości wykorzystania drewna w budownictwie.
Radiostacja w Gliwicach – historia i ciekawostki najwyższej drewnianej konstrukcji technicznej w Europie
Radiostacja Gliwice to wyjątkowy obiekt na mapie światowych drewnianych konstrukcji. Ta monumentalna budowla o wysokości 111 metrów uznawana jest obecnie za najwyższą drewnianą konstrukcję w Europie i najwyższą istniejącą drewnianą wieżę nadawczą na świecie. Zbudowana w 1935 roku, stanowi żywe świadectwo niezwykłej inżynierii i pomysłowości swoich twórców.
Wieża jest częścią większego kompleksu, na który składają się również budynek nadajnika oraz dwa budynki mieszkalne, wzniesione dla pracowników obsługujących stację. Cały zespół został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego, a w 2017 roku otrzymał prestiżowy status Pomnika Historii.
Konstrukcyjny fenomen z modrzewiowego drewna
Co sprawia, że konstrukcja radiostacji jest tak wyjątkowa? Przede wszystkim materiał – modrzew syberyjski, znany ze swojej niezwykłej odporności na szkodniki i trudne warunki atmosferyczne. Mimo że drewno nie zostało w żaden sposób zaimpregnowane, wieża przetrwała już niemal 90 lat! Według specjalistów jej trwałość przewiduje się jeszcze na około 20 lat.
Fascynującym aspektem konstrukcji jest sposób łączenia poszczególnych elementów. W wieży użyto ponad 16 tysięcy mosiężnych śrub i kołków, całkowicie rezygnując z metalowych gwoździ. Nie był to przypadek – konstrukcja musiała być pozbawiona elementów stalowych, które mogłyby zakłócać emisję fal radiowych tworząc efekt klatki Faradaya. Przekrój poziomy wieży ma kształt kwadratu, a przekrój pionowy tworzy parabolę drugiego stopnia, co zapewnia stabilność całej budowli.
Strategiczna rola i prowokacja gliwicka
Lokalizacja radiostacji nie była przypadkowa. Umieszczenie jej w Gliwicach, blisko ówczesnej granicy z Polską, miało na celu rozszerzenie zasięgu niemieckiej propagandy na tereny polskie. W nocy sygnał z gliwickiego nadajnika docierał jeszcze dalej:
- Do całej Europy
- Do części Azji
- Nawet do Ameryki Północnej
- Docierał także do Nowej Zelandii
Radiostacja zapisała się w historii przede wszystkim za sprawą prowokacji gliwickiej z 31 sierpnia 1939 roku. Tego wieczoru grupa Niemców przebranych za Polaków wdarła się do obiektu i próbowała nadać komunikat o polskim powstaniu. W rzeczywistości udało im się wyemitować jedynie 9 słów: „Uwaga, tu Gliwice. Radiostacja znajduje się w rękach polskich…”. To sfingowane zdarzenie stało się jednym z pretekstów do niemieckiej agresji na Polskę następnego dnia.
Współczesne znaczenie zabytku techniki
Dziś radiostacja funkcjonuje jako oddział Muzeum w Gliwicach, gdzie można podziwiać zachowaną oryginalną aparaturę nadawczą firm Lorenz, Telefunken i Siemens & Halske. To fascynujące miejsce dla miłośników historii i techniki, którzy mogą obejrzeć autentyczne wyposażenie stacji, w tym nadajnik o mocy 8kW.
Kompleks radiostacji znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego i stał się jednym z symboli Gliwic. Teren wokół wieży pełni funkcję rekreacyjną i jest miejscem wydarzeń plenerowych. W sąsiedztwie znajduje się również Park Sensoryczny, gdzie w interaktywny sposób można poznać zjawisko fali dźwiękowej – element nierozerwalnie związany z pierwotną funkcją tego wyjątkowego zabytku techniki.
Ekologiczny wymiar wysokich konstrukcji drewnianych – dlaczego drewno wraca do łask w nowoczesnej architekturze
W czasach narastającego kryzysu klimatycznego i rosnącej świadomości ekologicznej, budownictwo drewniane przeżywa prawdziwy renesans. Nie jest to przypadek – drewno jako materiał konstrukcyjny oferuje unikalne korzyści środowiskowe nieosiągalne dla betonu czy stali. Każdy metr sześcienny drewna wykorzystany w budynku to około tona dwutlenku węgla trwale wyłączona z obiegu atmosferycznego. Podczas gdy produkcja betonu odpowiada za 8% globalnych emisji CO2, drzewa w czasie wzrostu aktywnie pochłaniają ten gaz.
Wysokie konstrukcje drewniane stają się symbolem nowoczesnego, zrównoważonego podejścia do architektury. Przetwarzanie drewna wymaga znacznie mniej energii niż wytwarzanie tradycyjnych materiałów budowlanych, co przekłada się na znaczącą redukcję śladu węglowego całej inwestycji. Badania wykazują, że budowa z wykorzystaniem technologii drewnianych generuje nawet o 70% niższą emisję CO2 w porównaniu do tradycyjnych metod konstrukcyjnych.
Naturalne zalety ekologiczne budynków z drewna
Wybór drewna jako głównego materiału konstrukcyjnego niesie za sobą szereg korzyści środowiskowych. Drewno stanowi w pełni odnawialny surowiec, którego zasoby można uzupełniać znacznie szybciej niż innych materiałów. Ciekawostką jest fakt, że drewno wykorzystane do budowy wieżowca HoHo w Wiedniu odrasta w austriackich lasach w zaledwie 1 godzinę i 17 minut!
Ekologiczny wymiar drewnianych konstrukcji objawia się również w:
- Minimalnym zużyciu wody podczas produkcji elementów w porównaniu do betonu
- Możliwości recyklingu i ponownego wykorzystania komponentów po zakończeniu cyklu życia budynku
- Redukcji odpadów budowlanych dzięki precyzyjnej prefabrykacji
- Naturalnej zdolności drewna do regulacji wilgotności i poprawy mikroklimatu wnętrz
Efektywność energetyczna i komfort mieszkańców
Budownictwo drewniane wyróżnia się wyjątkową efektywnością energetyczną, co stanowi kolejny powód powrotu do łask tego materiału w architekturze wysokościowej. Drewniane konstrukcje posiadają doskonałe właściwości izolacyjne, które przekładają się na mniejsze zapotrzebowanie na energię do ogrzewania zimą i chłodzenia latem. Właściciele domów drewnianych mogą zaoszczędzić nawet do 30% kosztów energii w porównaniu do budynków murowanych.
Drewno tworzy również zdrowsze środowisko dla użytkowników. W przeciwieństwie do betonu, naturalnie reguluje wilgotność powietrza, zapobiegając rozwojowi pleśni i grzybów. Badania pokazują, że przebywanie w przestrzeniach z widocznym drewnem obniża poziom stresu i pozytywnie wpływa na samopoczucie. Te zalety sprawiają, że wysokie konstrukcje drewniane to nie tylko wybór ekologiczny, ale także zdrowotny i ekonomiczny.
Nowoczesne technologie obróbki drewna i wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa sprawiają, że budownictwo drewniane będzie odgrywać coraz istotniejszą rolę w kształtowaniu zrównoważonej przyszłości miast. Każda nowa rekordowa konstrukcja z drewna udowadnia, że ten naturalny materiał może z powodzeniem konkurować z betonem i stalą nawet w najbardziej wymagających projektach wysokościowych. Mniejszy ślad węglowy, krótszy czas budowy oraz pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie użytkowników to kluczowe argumenty, które przekonują inwestorów i architektów na całym świecie do wyboru drewna jako materiału przyszłości w nowoczesnej, ekologicznej architekturze.

Cześć! Witam Cię serdecznie na mojej przestrzeni – maddar.pl. Nazywam się Robert Soldecki jestem blogerem, który uwielbia zgłębiać świat w każdej jego odsłonie, pisząc o tematach, które inspirują mnie na co dzień. Moja pasja do odkrywania nowych zagadnień sprawia, że każdy wpis to niepowtarzalna opowieść, pełna refleksji, ciekawostek i niespodzianek. Co najważniejsze – to właśnie Ty, drogi czytelniku, jesteś moją niekończącą się inspiracją! Twoje propozycje tematów często stają się punktem wyjścia do kolejnych artykułów, dzięki czemu każdy wpis nabiera wyjątkowego charakteru i odzwierciedla Twoje zainteresowania. [email protected]