Styrodur czy styropian – co jest cieplejsze? Ostateczny poradnik wyboru izolacji

* Styrodur (XPS) jest cieplejszy od styropianu (EPS) przy tej samej grubości, co oznacza, że ma lepsze właściwości izolacyjne.
* Kluczowym parametrem jest współczynnik przewodzenia ciepła lambda (λ) – im jest niższy, tym materiał jest lepszym izolatorem.
* Styrodur charakteryzuje się bardzo niską nasiąkliwością wodą i wysoką wytrzymałością na ściskanie, co czyni go idealnym do trudnych warunków.
* Styropian jest znacznie tańszy i pozostaje najpopularniejszym wyborem do izolacji fasad budynków.
* Do ocieplenia fundamentów, podłóg na gruncie, dachów płaskich i miejsc narażonych na wilgoć zdecydowanie zaleca się styrodur.
* Nawet najlepszy materiał nie spełni swojej funkcji, jeśli zostanie nieprawidłowo zamontowany – błędy wykonawcze mogą prowadzić do powstawania mostków termicznych.
* Ostateczny wybór między styrodurem a styropianem powinien zależeć od konkretnego zastosowania, wymagań technicznych projektu i posiadanego budżetu.

Planujesz ocieplenie domu i stajesz przed dylematem: styrodur czy styropian? Choć oba materiały pochodzą z tej samej rodziny polistyrenu, ich właściwości i przeznaczenie diametralnie się różnią, wpływając na komfort termiczny i trwałość Twojej inwestycji. Podjęcie właściwej decyzji to klucz do niższych rachunków za ogrzewanie i bezproblemowej eksploatacji budynku przez dziesiątki lat.

• • Co jest cieplejsze: styrodur czy styropian?
  • Styrodur (XPS) jest cieplejszy, co oznacza, że ma lepsze właściwości izolacyjne przy tej samej grubości. Jego współczynnik lambda (λ) jest niższy niż w przypadku styropianu (EPS).
  • Ile styroduru zamiast styropianu?
  • Aby uzyskać tę samą izolacyjność, można zastosować cieńszą warstwę styroduru. Przykładowo, 10 cm styroduru o λ=0,030 W/mK odpowiada ok. 12-13 cm styropianu fasadowego o λ=0,038 W/mK.
  • Czy styrodur jest dużo droższy od styropianu?
  • Tak, styrodur jest znacznie droższy. Cena za metr sześcienny może być nawet 2-3 razy wyższa niż w przypadku standardowego styropianu fasadowego.
  • Czy można stosować styropian na fundamenty?
  • Nie jest to zalecane. Zwykły styropian fasadowy jest zbyt nasiąkliwy. Do fundamentów należy używać specjalnych, hydrofobizowanych odmian styropianu (tzw. styropian wodoodporny) lub, co jest znacznie bezpieczniejszym rozwiązaniem, styroduru.
  • Jak odróżnić styrodur od styropianu?
  • Styropian składa się z widocznych, sklejonych ze sobą granulek i jest najczęściej biały lub grafitowy. Styrodur ma jednolitą, gładką strukturę pianki i jest barwiony, zwykle na niebiesko, różowo, zielono lub fioletowo.
  • Czy styrodur nadaje się na fasadę?
  • Technicznie tak, ale jest to rozwiązanie nieekonomiczne i rzadko stosowane na całych elewacjach. Wykorzystuje się go punktowo w miejscach narażonych na uszkodzenia mechaniczne i wilgoć, np. w strefie cokołowej budynku.
  • Który materiał jest bardziej wytrzymały?
  • Zdecydowanie styrodur. Ma znacznie większą wytrzymałość na ściskanie, dlatego stosuje się go pod dużymi obciążeniami, np. na podłogach w garażach, parkingach czy pod wylewkami przemysłowymi.

 

Cecha	Styropian (EPS)	Styrodur (XPS)
Nazwa techniczna	Polistyren ekspandowany	Polistyren ekstrudowany
Struktura	Porowata, z widocznymi granulkami	Gładka, jednolita pianka
Współczynnik λ (W/mK)	0,031 – 0,045	0,029 – 0,035
Nasiąkliwość wodą	Średnia do wysokiej (2-5%)	Bardzo niska (<0,7%)
Wytrzymałość na ściskanie (kPa)	70 – 200 (EPS 70 – EPS 200)	200 – 700 (XPS 200 – XPS 700)
Orientacyjna cena za m³	Niska	Wysoka (2-3 razy droższy od EPS)
Główne zastosowanie	Fasady, ściany działowe, dachy skośne	Fundamenty, podłogi, dachy płaskie

Styropian (EPS) a styrodur (XPS) – podstawowe różnice w budowie i produkcji

Choć oba materiały potocznie nazywamy „styropianem”, ich proces produkcji i finalna struktura są zupełnie inne, co bezpośrednio przekłada się na ich właściwości.

Styropian (EPS – polistyren ekspandowany) powstaje w procesie spieniania granulek polistyrenu za pomocą pary wodnej. Granulki pęcznieją, a następnie są sklejane i prasowane w duże bloki, z których wycina się płyty o odpowiedniej grubości. Efektem jest materiał o porowatej strukturze, składający się z milionów małych, połączonych ze sobą kuleczek. Przestrzenie między nimi mogą wchłaniać wodę, co jest jego największą wadą w niektórych zastosowaniach.

Styrodur (XPS – polistyren ekstrudowany) produkowany jest w procesie wytłaczania. Granulki polistyrenu są topione, a następnie do płynnej masy dodawany jest środek spieniający. Całość jest wytłaczana przez specjalną dyszę, gdzie gwałtownie się rozpręża i zastyga. Ten proces tworzy materiał o zamkniętokomórkowej, jednorodnej strukturze, bez porów i pustych przestrzeni. Dzięki temu XPS jest niemal całkowicie odporny na wodę i znacznie bardziej wytrzymały mechanicznie.

Już na pierwszy rzut oka można je odróżnić:
* Styropian jest zazwyczaj biały (standardowy) lub szary/grafitowy (o polepszonych właściwościach izolacyjnych), a jego powierzchnia po przełamaniu jest nierówna i widać na niej poszczególne granulki.
* Styrodur ma gładką powierzchnię i jest barwiony przez producentów na różne kolory (różowy, niebieski, zielony), aby odróżnić produkty o różnych parametrach. Jego struktura wewnętrzna jest jednolita, przypominająca gęstą piankę.

Kluczowy parametr: który materiał ma niższy współczynnik lambda?

Gdy pytamy, styrodur czy styropian co cieplejsze, w rzeczywistości pytamy o to, który z nich jest lepszym izolatorem. Odpowiedź kryje się w jednym parametrze: współczynniku przewodzenia ciepła lambda (λ).

Jak czytać współczynnik przewodzenia ciepła λ i dlaczego jest tak ważny

Współczynnik lambda (λ) określa, jak łatwo ciepło przenika przez dany materiał. Wyrażany jest w jednostce W/mK (wat na metr kelwin). Zasada jest prosta: im niższa wartość lambdy, tym materiał jest lepszym izolatorem termicznym, a co za tym idzie – jest „cieplejszy”.

Dlaczego to tak istotne? Materiał o niskiej lambdzie pozwala uzyskać ten sam poziom ochrony przed utratą ciepła przy cieńszej warstwie izolacji. To oszczędność miejsca, a w niektórych przypadkach również kosztów związanych z konstrukcją (np. krótsze kołki montażowe, węższe obróbki blacharskie).

Porównanie wartości lambda dla popularnych rodzajów styropianu i styroduru

Porównajmy typowe wartości współczynnika lambda dla obu materiałów:

• Styropian fasadowy standardowy (biały): λ ≈ 0,040 – 0,045 W/mK
• Styropian fasadowy grafitowy (z dodatkiem grafitu): λ ≈ 0,031 – 0,033 W/mK
• Styrodur (XPS): λ ≈ 0,029 – 0,035 W/mK

Wniosek: Styrodur generalnie ma niższy (lepszy) współczynnik lambda niż większość styropianów. Nawet porównując go do najlepszego styropianu grafitowego, XPS często wypada nieco lepiej lub na bardzo podobnym poziomie. Oznacza to, że płyta styroduru o grubości 15 cm będzie izolować lepiej niż płyta białego styropianu o tej samej grubości.

To nie tylko ciepło – porównanie pozostałych właściwości

Izolacyjność termiczna to nie wszystko. W praktyce budowlanej równie ważne, a czasem nawet ważniejsze, są inne parametry, które decydują o trwałości i bezpieczeństwie całej przegrody budowlanej.

Nasiąkliwość wodą – kto wygrywa w starciu z wilgocią

To tutaj ujawnia się największa przewaga styroduru. Jego zamkniętokomórkowa budowa sprawia, że jest on praktycznie nienasiąkliwy. Długotrwała nasiąkliwość wodą dla XPS wynosi zazwyczaj poniżej 0,7%.

Dla porównania, styropian EPS, ze względu na swoją porowatą strukturę, może wchłonąć znacznie więcej wody – od 2% do nawet 5% swojej objętości. A mokra izolacja to zła izolacja. Woda, która wnika w strukturę styropianu, drastycznie pogarsza jego właściwości termoizolacyjne (współczynnik lambda rośnie), a w cyklach zamarzania i odmarzania może prowadzić do jego mechanicznej degradacji.

Zwycięzca: Zdecydowanie styrodur (XPS). Jest to materiał niemal całkowicie odporny na działanie wody i wilgoci, co predestynuje go do zastosowań w kontakcie z gruntem.

Wytrzymałość na ściskanie – gdzie ma to kluczowe znaczenie

Wytrzymałość na ściskanie, oznaczana symbolem CS(10/Y) i wyrażana w kilopaskalach (kPa), informuje nas, jakie obciążenie może przenieść materiał bez trwałego odkształcenia.

• Styropian: Najpopularniejsze styropiany fasadowe (EPS 70) mają wytrzymałość na poziomie 70 kPa. Styropiany podłogowe (EPS 100, EPS 150) osiągają odpowiednio 100 i 150 kPa. Najtwardsze odmiany do zastosowań specjalnych dochodzą do 200 kPa.
• Styrodur: Tutaj wartości zaczynają się tam, gdzie dla styropianu się kończą. Standardowy styrodur ma wytrzymałość 200-300 kPa, a wersje przeznaczone pod parkingi, posadzki przemysłowe czy fundamenty budynków osiągają nawet 500-700 kPa.

Zwycięzca: Ponownie styrodur (XPS). Jego twardość i odporność na obciążenia są kilkukrotnie wyższe niż w przypadku styropianu, co czyni go niezastąpionym w miejscach, gdzie izolacja musi przenosić duże i stałe obciążenia.

Praktyczne zastosowanie – gdzie styropian, a gdzie styrodur sprawdzi się najlepiej

Znając już kluczowe różnice, możemy precyzyjnie określić, gdzie każdy z materiałów pokaże pełnię swoich możliwości. Z mojego doświadczenia wynika, że stosowanie materiałów niezgodnie z ich przeznaczeniem to jeden z najczęstszych i najkosztowniejszych błędów na budowie.

Izolacja fundamentów i ścian piwnic

Wybór: Zdecydowanie styrodur (XPS).
Dlaczego? Ściany fundamentowe mają stały kontakt z wilgotnym gruntem. Użycie nasiąkliwego styropianu EPS w tym miejscu to prosta droga do katastrofy. Po kilku latach izolacja straci swoje właściwości, a wilgoć zacznie przenikać do murów. Niska nasiąkliwość i odporność na parcie gruntu czynią XPS jedynym słusznym wyborem. Alternatywą może być specjalny styropian hydrofobizowany (perymetryczny), ale wciąż nie dorównuje on parametrami styrodurowi.

Ocieplenie podłóg na gruncie i parkingów

Wybór: Styrodur (XPS) lub twardy styropian podłogowy (EPS 100 i wyższy).
Dlaczego? W przypadku podłogi na gruncie w domu jednorodzinnym (bez piwnicy) można zastosować twardy styropian podłogowy, pod warunkiem wykonania solidnej hydroizolacji. Jednak w praktyce, dla pełnego bezpieczeństwa i lepszej izolacyjności, coraz częściej wybiera się styrodur. W miejscach o dużym obciążeniu, jak garaże, podjazdy czy posadzki przemysłowe, wybór jest jeden – twardy XPS (np. 500 kPa), który bez problemu wytrzyma ciężar samochodów i maszyn.

Izolacja dachów płaskich i tarasów

Wybór: Styrodur (XPS).
Dlaczego? Dachy płaskie, zwłaszcza w układzie odwróconym (gdzie izolacja termiczna znajduje się nad hydroizolacją), są narażone na ekstremalne warunki: stojącą wodę, śnieg, cykle zamarzania i duże obciążenia. Tylko nienasiąkliwy i wytrzymały XPS jest w stanie sprostać tym wymaganiom, gwarantując trwałość dachu na lata.

Ocieplenie fasady – czy styrodur to zawsze lepszy wybór?

Wybór: Styropian (EPS), najlepiej grafitowy.
Dlaczego? Fasada nie jest narażona na stały kontakt z wodą (poza deszczem) ani na duże obciążenia mechaniczne. Stosowanie drogiego styroduru na całej powierzchni elewacji jest ekonomicznie nieuzasadnione. Tutaj królują styropiany, a najlepszy stosunek ceny do jakości oferuje styropian grafitowy. Dzięki niższej lambdzie pozwala on uzyskać wymaganą izolacyjność przy cieńszej warstwie, co jest istotne np. przy ocieplaniu starych budynków z głęboko osadzonymi oknami.

Wyjątkiem jest strefa cokołowa (dolny pas elewacji, ok. 30-50 cm nad ziemią), która jest narażona na zachlapania wodą, uszkodzenia mechaniczne (np. uderzenia kosiarką) i wilgoć z gruntu. W tym miejscu zawsze należy zastosować styrodur.

Analiza kosztów – ile zapłacisz za styropian, a ile za styrodur

Nie da się ukryć, że cena jest jednym z głównych czynników decyzyjnych. Różnice między oboma materiałami są tu bardzo wyraźne.

Porównanie cen za m³ materiału

Ceny materiałów budowlanych dynamicznie się zmieniają, ale proporcje pozostają podobne:
* Styropian fasadowy EPS 70 (biały): X zł/m³
* Styropian fasadowy grafitowy (λ 0,032): ok. 1,3 * X zł/m³
* Styrodur XPS 300 (λ 0,033): ok. 2,5 – 3 * X zł/m³

Jak widać, metr sześcienny styroduru jest 2-3 krotnie droższy od standardowego styropianu. To ogromna różnica, która przy ociepleniu całego domu przekłada się na dziesiątki tysięcy złotych. Dlatego tak ważne jest stosowanie materiałów zgodnie z ich przeznaczeniem – tam, gdzie wystarczy styropian, nie ma sensu przepłacać za styrodur.

Czy droższy styrodur zwróci się w rachunkach za ogrzewanie?

To pytanie jest kluczowe, zwłaszcza w kontekście izolacji podłogi na gruncie, gdzie straty ciepła mogą być znaczące. Spójrzmy na uproszczony przykład.

Załóżmy, że ocieplamy podłogę na gruncie o powierzchni 100 m². Mamy do wyboru:
1. Wariant A (tańszy): 15 cm styropianu podłogowego EPS 100 (λ = 0,036 W/mK)
2. Wariant B (droższy): 15 cm styroduru XPS 300 (λ = 0,032 W/mK)

Styrodur zapewni lepszą izolację, co przełoży się na niższe straty ciepła przez podłogę. Różnica w rocznych kosztach ogrzewania może wydawać się niewielka, np. 150-250 zł (w zależności od ceny energii i reszty parametrów budynku).

Jednak izolacja to inwestycja na 30-50 lat. Jeśli wyższy koszt zakupu styroduru wyniesie np. 3000 zł, to przy rocznej oszczędności 200 zł, inwestycja zwróci się po 15 latach. Biorąc pod uwagę rosnące ceny energii, ten okres może być znacznie krótszy.

Co ważniejsze, wybierając styrodur do podłogi na gruncie, kupujesz nie tylko lepszą izolację, ale przede wszystkim spokój i bezpieczeństwo. Ryzyko zawilgocenia izolacji i utraty jej parametrów jest praktycznie zerowe. W praktyce najczęściej działa to tak, że inwestorzy, którzy oszczędzili na izolacji fundamentów czy podłogi, po kilku latach żałują tej decyzji, gdy pojawiają się problemy z wilgocią, których naprawa jest niezwykle kosztowna i kłopotliwa.

Decyzja o wyborze między styrodurem a styropianem to nie tylko prosta kalkulacja „co cieplejsze”, ale strategiczne podejście do budowy domu. Pamiętaj, że ocieplenie to element, który ma służyć bezawaryjnie przez całe życie budynku. Inwestycja w odpowiedni materiał w kluczowych miejscach, takich jak fundamenty czy podłoga na gruncie, to jedna z najlepszych decyzji, jakie możesz podjąć. Tam, gdzie warunki są łagodniejsze, jak na fasadzie, wysokiej jakości styropian grafitowy będzie optymalnym i w pełni wystarczającym rozwiązaniem.

Źródła / Odniesienia

1. https://www.castorama.pl/styrodur-czy-styropian-zobacz-nasze-porownanie-ins-1112882.html
2. https://www.maldrew.com.pl/blog/styrodur-czy-styropian-co-cieplejsze
3. https://elmas.com.pl/blog/styrodur-czy-styropian-co-cieplejsze/
4. https://www.leroymerlin.pl/porady/budowa/materialy-budowlane/polistyren-ekstrudowany-xps-czy-jest-lepszy-od-styropianu-eps.html